قتل "روحالله" و هنرمندی که به قاتل خدمت نکرد
سیامک جمشیدی
قتل "روحالله زم" توسط رژیم اسلامی با واکنش گسترده جهانی از سیاستمداران بلندپایه گرفته تا فعالان مدنی، نهادهای حقوق بشری بینالمللی و اعتراض شدیدالحن اتحادیه اروپا مواجه شد. هیچکس در برابر تکرار رفتار "نفرتانگیز" نظام، به گفته یکی از سردبیران روزنامه گاردین، یارای مقاومت نداشت. چهرههای فرهنگی و سیاسی ایرانی در تبعید و بعضی کنشگران شناخته شده در داخل کشور با وجودخط و نشان و خشونت عریان حکومت، سکوت نکردند. کاربران شبکههای اجتماعی به همین ترتیب. اما واکنش «میترا حجار» به رفتار ناعادلانه حکومت، از میان انگشتشمار واکنش چهرههای سینمایی، بسیار مورد توجه قرار گرفت. او برخلاف تصمیم بسیاری از همکارانش که همین دو هفته پیش برای کشته شدن محسن فخریزاده سوگنامه منتشر کردند، خطر کرد و "سخن" گفت.
این بازیگر سینما در صفحه اینستاگرام خود نوشت: "من هرگز اخبار او را دنبال نکردم و میدانم خیلی از مطالبی که منتشر میکرد درست نبود. شاید علیه شخص خود من هم در آن سایت مطلب نوشته باشد یا علیه خیلی از دوستان من. اما من به مرگش راضی نبودم اول به دلیل سادهای که قبلا هم گفتهام که از نظر من جان گرفتن تنها در دستان کسیست که جان میدهد و دوم آنکه به ما یاد دادهاند که اسلام دین بخشش و رحمت است و برآن است که “گمراهان را به راه راست هدایت کند.” به ما اینطور آموختهاند که تاریخ صدر اسلام پر از داستانهایی با چنین مضامینیست، به عنوان مثال آن شخصی که هر روز بر سر پیامبر اسلام آشغال میریخت و روزی که نریخت پیامبر نگران شد و به خانه او رفت و دید که آن شخص مریض است و از او عیادت کرد و این باعث شد که آن شخص به اسلام ایمان بیاورد. شاید ابن فلسفه بخشش است که امروز میلیونها نفر پیرو برای اسلام جمع کرده در حالی که دیکتاتورهایی مانند استالین یا ایدیامین با تمام قدرتشان و علیرغم ترسی که در دل مردم افکنده بودند دوام نیاوردند. (شاید هم من اشتباه میکنم)
تصمیم میترا حجار برای "سخن" گفتن از بیعدالتی و ستم صورت گرفته واکنش پرستو صالحی، یک بازیگر دیگر را درپی داشت که طی دو سال اخیر چندین مرتبه به نهادهای امنیتی فراخوانده شد. او نیز نسبت به این ستم غیرقابل چشمپوشی نظام جمهوری اسلامی سکوت نکرد و به پست اینستاگرامی میترا حجار واکنش نشان داد: "نمیدونم چرا منم همیشه از مجازات اعدام بیزار بودم، منم فکر میکنم زندگی و مرگ فقط باید در دستان خداوند متعال باشه ... منم همیشه فکر میکنم شاید هر آدم خلافکار قاتل یا بزهکاری امکان داره اصلاح بشه ... نمیدونم دل منم امروز برای حاجآقا زم سوخت ... خوبه که امثال تو هستن میترا جان"
و در ادامه کتایون ریاحی نیز به این جمع اضافه شد، "درود بر تو و دل بزرگت و رحمت بررفتگان و تسلیت به حاج آقا زم و همسرشان"
کیهان ملکی، از دیگر بازیگران شناخته شده تلویزیون که به دلیل موضعگیریهای شجاعانه، بارها از سوی نهادهای امنیتی و قضایی احضار شده هم از جمله افرادی بود که پیش از اعدام "روحالله" یکی از پستهای اینستاگرامی محمدعلی زم با تیتر «یک لباس در دو تن!» را بازنشر کرد.
آقای زم در پست اینستاگرامی مورد نظر، عکسی از اکبر طبری معاون معاون اجرایی صادق لاریجانی در زمان ریاست بر قوه قضائیه را با لباس زندان در دادگاه منتشر کرده بود؛ زیر عکس طبری، تصویری از روحالله زم در لباس زندان قرار داشت. کنایهای با این مضمون که، افشاگری فرزندش درست از کار درآمده اما با اینحال در نظام جمهوری اسلامی، افشاگر فساد همراه فاسد زندانی است!
ملکی پیش از این هم با ضبط و انتشار ویدیوهای اعتراضی نشان داده بود قصد ندارد در خصوص عملکرد ناعادلانه کانون قدرت در ایران سکوت کند. امری که موجب شد نامش در لیست سیاه معروف حراست سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی قرار گیرد و به همین سبب سالها است از سریالها و برنامههای تلویزیونی حذف شده است.
او همچنین با کلیدواژه "آدمهای ویترینی خودشان" به بازیگران سینمایی و تلویزیونی که با دریافت ارقام میلیاردی درحال خوشرقصی و بزک چهره آثار سینمایی تشکیلاتی مانند "موسسه رسانهای اوج" زیر نظر سپاه پاسداران و یا دیگر جریانهای متصل به حاکمیتاند، میتازد. "غیر از انگشت شمار آدمهای ویترینی خودشان مگر کسی در این مملکت از این پولها میگیرد؟"
مرور پستهای اینستاگرام او نشان میدهد حتی درباره صدور احکام سنگین اعدام برای جوانان واکنش نشان داده است؛ بهعلاوه هیچگاه چشم خود را بر اختلاسها و دزدیها کلانِ سران نبسته و در ویدیویی میگوید مسئولان نظام در برابر خواست عمومی رعایت حقوق افراد و ایجاد نشاط در جامعه «سماجت» خاصی از خود نشان میدهند. "چهل سال از عمر و زمان مملکت صرف جریانی [حکومتی] شده که امروز میبینیم نقدهای بسیار جدی به آن وارد است."
بهطور حتم بازیگران و هنرمندان دیگری هم نسبت به قتل "روحالله زم" و موج گسترده بیعدالتیهای نظام اسلامی واکنش نشان دادهاند، اما قطعا در میان اسامی، به نام "پرویز پرستویی" که برای حاج قاسم و حاجیهای دیگر! افسوسنامه منتشر کرد، برنمیخوریم. موج سکوت چهرههای سینمایی در مقایسه با سوگنامهای که دو هفته پیش به دنبال کشته شدن "دانشمند هستهای"! رسانهای شد تاسفبرانگیز و حیرتآور است.
طی این چند روز وقتی به سکوت جماعت فکر میکردم، جملههای مشهور "ارسطو" در ذهنم میچرخید که گفت "از میان تمام حیوانات فقط انسان است که توانایی سخن گفتن دارد. بدون شک صدا، که با سخن فرق دارد، وسیله ابراز درد و لذت است و دیگر حیوانات هم از آن برخوردارند. زیرا طبیعت آنها فقط تا جایی رشد کرده که بتوانند درد و خوشی را احساس کنند و این احساس را بههم نشان دهند. اما سخن، از سوی دیگر، به کار بیان امور مفید و مضر، و همچنین حق و باطل میآید. زیرا آن خصیصه آدمی که او را از حیوانات دیگر متمایز میکند توانایی او در درک خیر و شر، و حق و باطل است؛ اشتراک در درک همین چیزهاست که خانواده و شهر را پدید میآورد"
دیر یا زود زمانی فرا میرسد که بعضی هنرمندان داخل ایران دریابند با سکوت خود، نه در نمونه مشخص قتل یک فعال رسانهای [با تمام اختلافنظرهایی که ممکن است با مشی او داشته باشیم]، بلکه در برابر هزاران مورد تبعیض، کشتار، سرکوب و شکنجه موجود زیر سایه نظام اسلامی، به این اژدهای آدمکش خدمت کردهاند.
مطلب فوق نظر نگارنده بوده و بیانگر دیدگاه هجا نمی باشد