v
منشور جهانی حقوق بشر، سندی بر پایه منع تبعیض و اجرای قانونی
فتح شهر بابل در سال 539 پیش از میلاد یکی از بزرگترین حوادث تاریخی و تاریخساز جهان بود. تاریخی از آن جهت که اولاً چنین فتحی عظیم بدون جنگ رخ داد و دوم از این نظر که امپراطوری هخامنشی با این فتح به بزرگترین و وسیعترین امپراطوری زمان خود تبدیل شد.
تاریخ ساز به این جهت که اولین منشور حقوق بشر با فرامین او چشم بر جهان گشود. کوروش به دعوت نجیب زادگان، بزرگان و اشراف بابلی به جان آمده از ستم پادشاه بابل به آنجا لشکر کشیده بود. پس از فتح بابل، او بردگان را آزاد کرد، یهودیان را از بازگشت به سرزمینی مادریشان باز نداشت، حق انتخاب آزادانه دین را اعلان، و برابری نژادی را برقرار کرد.
این احکام او باخط میخی بر استوانه سنگی حک شدهاند. این فرامین توسط سازمان ملل متحد اولین منشور حقوق بشر شناخته شده و رسمیت یافت.
مفاد فرامین حک شده بر استوانه سنگی مطابق با چهار ماده اول اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 1948 میلادی سازمان ملل متحد هستند.
ایده حقوق بشر با سرعت از بابل به هند، یونان و سر انجام رم گسترش یافت و از آن زمان تاکنون افتان و خیزان در تمام گستره گیتی و در تاریخ بشری گام به گام تکامل یافت و بلاخره در سال 1948 به افتخار آفرین ترین دستآورد بشری فرا رویید.
قوانین جهان شمول حقوق بشر مبنای مهمی برای نظم اجتماعی و بینالمللی هستند. این قوانین همزیستی مسالمت آمیز بین مردم را نوید میدهند. رعایت حقوق بشر یعنی تأمین شرایطی که انسان باید چنان زندگی کند که هدف زندگی است. یعنی فارغ از ترس، رها از قید و بند، در امنیت و بدور از هرگونه تبعیض و زورگویی ، آزاد در انتخاب شیوه زندگی و تصمیم.
حقوق شهروندی آن دسته از حقوق انسانی هستند که رابطه بین افراد را با حکومت تنظیم میکنند. این حقوق حافظ شهروندان در برابر خود سریهای احتمالی دولت هستند.
هرگاه دولتی کوچکترین تلاشی برای محدود کردن حق آزادی اندیشه، حق آزادی عقیده، مذهب صورت دهد، نشانی خطرناکی از آغاز زورگوییهای خودسرانه دولتی را بروز میدهد.
مهمترین ضابطه در حقوق بشر عدم تبعیض بر مبنای جنسیت، قوم، مذهب، جهان بینی فلسفی و روش زندگی است.
در این یادداشت سعی شده است اهمیت و ارزش بی مثال این سند برای یک زندگی با کرامت انسانی را نشان داده شود.
سند اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب سال 1948 میلادی سند بنیادین و سر نوشت ساز در این مقوله است. سندی که در آن انسان محور است و کرامت انسانی روح آن. انسانی که در امنیت و آزادی زندگی کند و حرمت او مورد تعرض قرار نگیرد.
ویژ گیهای تعین کننده سند اعلامیه جهانی حقوق بشر ، جهانی بودن، منع تبعیض و عدالت قانونی هستند. سندی که برابری، برادری و همبستگی بین انسانها ، بین شهروندان و دولت و بین ملل را هدف غایی خود اعلان کرده و امید به دستیابی به آنها را نوید میدهد.
این سند حاوی 30 ماده است که در آنها بیش از 100 حق انسانی در همه حوزه های زندگی اجتماعی ذکر شدهاند که با رعایت آنها انسان آن طوری زیست خواهد کرد که شایسته آن است. یعنی زندگی با احترام و کرامت انسانی، بدور از ترس، فقر، زورگوی های خودسرانه اعم از سوی دولت و یا فرد بر فرد و در نهایت زندگی در امنیت.
این حقوق را میتوان از نظر محتوی به دو دسته بزرگ طبقه بندی کرد:
ماده 1 تا 21 شامل حقوق سیاسی و مدنی انسان، و مواد 22 تا 30 بعنوان حقوق اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خوانده میشوند.
ماده یک با اشاره به اینکه همه مردم از نظر کرامت و حقوق ، برابر به دنیا میآیند، تبیین فلسفی این منشور است. ماده 3 اولین سنگ بنای کلی با پردازش به حق زندگی، آزادی و امنیت را فرموله میکند.
توماس جفرسون در سال 1776 حقوق بنیادین و اساسی بشر را " حق حیات، برابری، آزادی و طلب سعادت" دانست . حقوقی که همواره و در تمام اعصار تاریخ و برای همه ای ابنای بشر جاودانه خواهد ماند.
ماده 22 سنگ بنای حقوق اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را تفهیم میکند. این ماده را در کنار ماده 3 میتوان دو ستون و سنگ بنای بنیادین منشور جهانی حقوق بشر خواند.
در پایان مایلم یادی کنم از همه زنان و مردانی که با قلم و قدم خود و با خرید رنج بسیار این سند حیرت انگیز را تدوین کردند و همه مردمان بشر دوست که برای پاسداشت آنها همت گماشتهاند. در برابر همه مدافعان حقوق بشر که در مبارزه برای تحقق این حقوق برای همه مردم دنیا و به ویژه مردم سرزمین مان ایران از جان مال خود هزینه میکنند سر تعظیم فرود میآورم.
پرویز مختاری، عضو هیأت سیاسی و اجرایی همبستگی جمهوری خواهان ایران